Zaproszenie do przesyłania zgłoszeń do VI edycji Nagrody
im. Józefa A. Gierowskiego i Chonego Shmeruka
W 2018 roku z inicjatywy środowisk akademickich związanych ze studiami żydowskimi w Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, przy wsparciu finansowym Fundacji im. Marcella i Marii Roth, ustanowiono doroczną Nagrodę im. Józefa A. Gierowskiego i Chonego Shmeruka za najlepszą naukową publikację książkową w dziedzinie historii i kultury Żydów w Polsce. Wysokość nagrody wynosi 20 tys. zł.
Patronami Nagrody są dwaj wybitni uczeni, którzy wnieśli wielki wkład w poprawę relacji polsko-żydowskich i polsko-izraelskich, a także przyczynili się do rozwoju studiów żydowskich i badań nad dziejami polskich Żydów: Profesor Józef A. Gierowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Profesor Chone Shmeruk z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Nawiązana przez nich w 1984 r. współpraca stanowiła impuls do podjęcia interdyscyplinarnych badań w zakresie judaistyki i zaowocowała ich ogromnym rozwojem. Obecnie w Polsce, co roku ukazuje się kilkadziesiąt książek naukowych o tematyce żydowskiej.
Prof. Józef A. Gierowski (1922-2006), Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1981-1987, wybitny historyk, inicjator utworzenia w 1986 roku Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce (od roku 2000 Katedra Judaistyki, a od 2012 roku Instytut Judaistyki) – pierwszej po wojnie tego typu placówki w polskim uniwersytecie, która rozpoczęła prowadzenie kompleksowych badań nad dziejami polskich Żydów. Prof. Gierowski wystąpił również z inicjatywą powołania Komisji Historii i Kultury Żydów PAU oraz Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich – instytucji, które przyczyniły się do rozwoju studiów żydowskich w Polsce.
Chone Shmeruk (1921-1997), profesor Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie, był historykiem literatury jidysz i historykiem kultury Żydów polskich. W 1983 roku został pierwszym kierownikiem Centrum Badań nad Historią i Kulturą Żydów Polskich na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W 1984 roku w czasie wyprawy naukowej do Polski spotkał się z prof. Józefem A. Gierowskim i od tego czasu stali się orędownikami rozwoju studiów nad historią Żydów polskich. Prof. Shmeruk był obecny przy tworzeniu Międzywydziałowego Zakładu Historii i Kultury Żydów w Polsce na UJ, od początku lat 1990 był także przewodniczącym Rady Naukowej tego ośrodka. Po osiedleniu się na stałe w Polsce, podjął również współpracę z ośrodkami akademickimi w Lublinie, Łodzi i Warszawie. Przyczynił się znacznie do powstania i rozkwitu studiów jidyszystycznych w Polsce. Wiele z jego prac zostało przetłumaczonych na język polski.
Laureatami I edycji Nagrody w 2018 roku zostali: prof. Joanna Nalewajko-Kulikov za książkę Mówić we własnym imieniu. Prasa jidyszowa a tworzenie żydowskiej tożsamości narodowej (do 1918 roku) (Neriton i IH PAN, Warszawa 2016), prof. Grzegorz Krzywiec – Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku (1905-1914) (IH PAN, Warszawa 2017) i dr Agnieszka Żółkiewska – Zerwana przeszłość. Powojenne środowisko żydowskiej inteligencji twórczej. Pomoc materialna i organizacja ze strony CKŻP (ŻIH, Warszawa 2017).
Laureatami II edycji w 2019 roku zostały: prof. Joanna Lisek za książkę Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.) (Wydawnictwo Pogranicze, Sejny, 2018), dr Alicja Maślak-Maciejewska – Modlili się w Templu. Krakowscy Żydzi postępowi w XIX wieku. Studium społeczno-religijne (Wydawnictwo UJ, Kraków 2018) i dr Maria Cieśla – Kupcy, arendarze i rzemieślnicy. Różnorodność zawodowa Żydów w Wielkim Księstwie Litewskim w XVII i XVIII w. (IH PAN, Warszawa 2018).
Laureatami III edycji w 2020 roku zostali: dr Dagmara Budzioch za książkę Zdobione zwoje Estery ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego na tle tradycji dekorowania megilot Ester w XVII i XVIII wieku, T. 1., Zarys problematyki, T. 2., Reprodukcje (Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2019), profesorowie Marcin Wodziński i Waldemar Spallek – Chasydyzm. Atlas historyczny (Wydawnictwo Austeria, Kraków 2019) i dr Hanna Kozińska-Witt – Politycy czy klakierzy? Żydzi w krakowskiej radzie miejskiej w XIX wieku (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019).
Laureatami IV edycji w 2021 roku zostali: dr Magda Sara Szwabowicz za książkę Hebrajskie życie literackie w międzywojennej Polsce (Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2019), dr Piotr Słodkowski – Modernizm żydowsko-polski. Henryk Streng/Marek Włodarski a historia sztuki (Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Warszawa 2019), Krzysztof Bielawski – Zagłada cmentarzy żydowskich (Biblioteka „Więzi”, Warszawa 2020).
Laureatami V edycji w 2022 roku zostali: dr Marek Tuszewicki za książkę A Frog under the Tongue. Jewish Folk Medicine in Eastern Europe (Littman Library of Jewish Civilization, in assoc. with Liverpool University Press, London 2021), dr Maria Ferenc – „Każdy pyta, co z nami będzie”. Mieszkańcy getta warszawskiego wobec wiadomości o wojnie i Zagładzie (Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2021), dr Aleksandra Oniszczuk – Pod presją nowoczesności. Władze Księstwa Warszawskiego wobec Żydów (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021).
Do bieżącej VI. edycji można zgłaszać oryginalne książki wydane w Polsce w roku 2022 oraz 2021 (jeśli nie zostały zgłoszone do Nagrody w 2021 roku), opublikowane przez autorów związanych zawodowo z polskimi instytucjami akademickimi i naukowymi.
Prawo rekomendacji do Nagrody mają osoby fizyczne i instytucje, których działalność pozostaje zgodna z jej tematycznym zakresem: redakcje czasopism, instytucje kulturalne i naukowe, uniwersytety i szkoły wyższe, wydawnictwa, towarzystwa naukowe.
Wyboru laureatów dokonuje Kapituła Nagrody po rozpatrzeniu zgłoszeń i zapoznaniu się z pozycjami nadesłanymi na konkurs.
Decyzje podejmowane są w dwóch tajnych głosowaniach, poprzedzonych prezentacją recenzji członków Kapituły i dyskusją na temat nadesłanych publikacji. W pierwszym głosowaniu przyznaje się nominacje dla autorów pięciu najlepszych książek, wybranych przez Kapitułę spośród wszystkich nadesłanych zgłoszeń. W drugim głosowaniu spośród osób nominowanych zostaje wyłoniony laureat (lub laureaci) Nagrody.
Kapituła zastrzega sobie prawo do innego podziału Nagrody.
Regulamin Nagrody i inne informacje są dostępne na stronie internetowej Instytutu Judaistyki UJ.
Rekomendacje do Nagrody wraz z rekomendowaną publikacją prosimy nadsyłać w terminie do 30 sierpnia 2023 roku na adres:
Instytut Judaistyki
Uniwersytet Jagielloński
ul. Józefa 19
31-056 Kraków
z dopiskiem: „Nagroda im. J. A. Gierowskiego i Ch. Shmeruka”
Termin uroczystości wręczenia Nagrody zostanie podany wraz z ogłoszeniem wyników.