Już po raz trzeci Instytut Judaistyki jest partnerem cyklu dyskusji „(Nie)rozłączni. Trudne tematy w relacjach polsko-żydowskich”, organizowanego przez Żydowskie Muzeum Galicja we współpracy z Evens Foundation i Koret Foundation.

Celem projektu jest przeciwdziałanie stereotypom, dementowanie półprawd i tzw. fake-newsów, powtarzanych w mediach podczas ostatnich kryzysów w relacjach polsko-żydowskich.

Trzecia edycja projektu dotyczy nie tylko kolejnych problemów w skomplikowanych relacjach polsko-żydowskich, ale również stereotypów dotyczących innych grup i mniejszości. Wątki te pojawiać się będą we wszystkich dyskusjach, a w całości poświęcone im będzie ostatnie spotkanie. Poruszana będzie także rola – zarówno pozytywna, jak i negatywna – mediów w kształtowaniu postaw i wpływaniu na poglądy odbiorców.

Dyskusje organizowane w ramach projektu oparte zostaną na konkretnych przykładach, m.in. materiałach prasowych czy fotografiach związanych z tematem. Opatrzone komentarzem na temat pochodzenia, kontekstu społecznego czy historycznego staną się punktem wyjścia do rozmów. Przez swą często skrajnie różną wymowę symbolizować będą pewną niejednoznaczność – tak jak niejednoznaczny jest w Polsce stosunek do mniejszości, związane z nimi stereotypy i ich wykorzystanie w przestrzeni publicznej.

Tegoroczna edycja projektu nawiązuje do aplikacji „Photographs from Jewish Poland” stworzonej przez Żydowskie Muzeum Galicja i prezentującej szerokie spektrum projektów fotograficznych dotyczących Żydów polskich.

Z uwagi na bardzo duże zainteresowanie dotychczasowymi rozmowami, po raz pierwszy cykl dyskusji będzie tłumaczony na język angielski, co pozwoli na dotarcie do odbiorców na całym świecie.

Program cyklu:

Marzec 2021

Pomiędzy fascynacją a nienawiścią. Obraz Żydów we współczesnej polskiej kulturze i mediach

Stosunek do Żydów jest w Polsce niejednoznaczny. Z jednej strony dostrzec można wciąż silne antysemickie uprzedzenia, a także liczne teorie spiskowe dotyczące Żydów. Z drugiej strony – niejednokrotnie o Żydach mówi się ze swego rodzaju podziwem, czy też fascynacją. Funkcjonują zarówno negatywne, jak i pozytywne stereotypy. Jaki właściwie jest obraz Żydów wśród dzisiejszych Polaków, którzy w ogromnej większości nie mają na co dzień do czynienia z tą mniejszością?

Kwiecień 2021

Pomiędzy Auschwitz a Oświęcimiem. Sprzeczne opowieści o Polsce

Geograficznie Oświęcim, Oshpitzin i Auschwitz to to samo miejsce na mapie. Jednak na poziomie wiedzy, opinii i powszechnych wyobrażeń, jakie przywołują te nazwy, odległość wydaje się ogromna: „Oświęcim” to jedno z najstarszych małopolskich miast położone na trasie z Krakowa na Śląsk, dziś stolica powiatu i ośrodek przemysłowy. „Oshpitzin” to kilka stuleci historii jednej z najważniejszych społeczności żydowskich w Polsce, to widoczne ślady żydowskiej obecności. „Auschwitz” to Zagłada polskich Żydów, śmierć i zniszczenie, znany na całym świecie symbol Holokaustu, który niejednokrotnie dominuje w narracjach o społecznościach żydowskich w Polsce. Nazwy Oświęcim/Oshpitzin/Auschwitz symbolizują w pewnym sensie różne narracje o Polsce, o historii polskich Żydów i o wzajemnych relacjach. Czy opowieści te da się ułożyć w spójną całość?

Maj 2021

Pomiędzy milczeniem a propagandą. Ewolucja narracji o Sprawiedliwych w powojennej Polsce

Choć wśród odznaczonych medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata najwięcej jest Polaków, to aż do 1989 roku ta grupa w polskiej debacie publicznej niemal się nie pojawiała. Zmieniło się to w latach 90., stopniowo jednak dyskurs związany ze Sprawiedliwymi zaczął zmierzać w niepokojącym kierunku – instrumentalizacji i trywializacji. Obraz Sprawiedliwych jako bohaterskich, wyjątkowych postaci, które dokonały heroicznego czynu, działając wbrew swemu otoczeniu, musiał ustąpić innej narracji: o całym narodzie sprawiedliwych, którzy mimo własnego cierpienia i opresji pod niemiecką okupacją masowo i bezinteresownie spieszyli z pomocą.

Czerwiec 2021

Pomiędzy pomnikiem a produktem. Procesy upamiętnienia i komercjalizacji w post-żydowskiej przestrzeni

Historyczne dzielnice i ulice żydowskie, tereny wokół dawnych synagog – dawne „przestrzenie żydowskie” są adaptowane, modyfikowane, a przede wszystkim na nowo definiowane. Na ile zostały oswojone przez lokalną społeczność? Czym się stają? Czy funkcjonują jako miejsca pamięci skłaniające do refleksji? Czy może jako wygładzone, ładnie opakowane produkty turystyczne? Na ile zachowały autentyzm, a na ile zmieniły się w parki tematyczne? A może – odarte z żydowskości, zmienione już nie do poznania – stają się miejscami „bez historii”? 

Wrzesień 2021

Pomiędzy tradycją a nowoczesnością. Współczesna społeczność polskich Żydów

Wiele mówi się i pisze w ostatnich latach o „odrodzeniu życia żydowskiego”, „odbudowie społeczności żydowskich w Polsce”, dość rzadko jednak zwraca się uwagę na zróżnicowanie tych społeczności – w dyskursie publicznym, w mediach uchodzą za monolit. A nie jest przecież tajemnicą, że występują w nich liczne podziały związane ze stopniem religijności, stosunkiem do tradycji i dziedzictwa, wizją przyszłości itd. Obok gmin wyznaniowych żydowskich powstają nowe instytucje i organizacje. Jak współcześni polscy Żydzi widzą kierunki rozwoju swoich społeczności? Jak widzą przyszłość polskich Żydów?

Październik 2021

Pomiędzy pożądaniem a pogardą. Historyczny i współczesny obraz żydowskich kobiet

Wiele osób ze świata nauki zajmujących się tematyką żydowską z perspektywy gender studies wskazuje, że Żydówka doświadcza podwójnej dyskryminacji – ze względu na przynależność religijną / narodowościową i ze względu na płeć. Jak zatem płeć wpływa na postrzeganie Żydów? Skąd się wziął i dlaczego do dziś funkcjonuje mit „pięknej Żydówki” – egzotycznej, tajemniczej, czasem niebezpiecznej? Jakie znaczenie miała płeć w czasach Holokaustu? Czy nasilenie antysemickich uprzedzeń ma także związek z płcią?

Listopad 2021

Pomiędzy nami. Strachy polskie – obraz w mediach i kulturze

Lęk przed nieznanym, lęk przed zburzeniem mitów, na których budujemy swoją tożsamość, lęk przed konfrontacją z niewygodną, trudną prawdą, lęk przed ujawnieniem wstydliwych faktów z przeszłości, lęk przed krytyką uderzającą w budowany z wysiłkiem pozytywny wizerunek… Lęki te funkcjonują zarówno na poziomie indywidualnym, jak i grupowym. Wpływają one na nasze reakcje, relacje z innymi, na naszą opowieść o sobie. Jakie są zatem polskie lęki związane z mniejszościami i przemianami we współczesnym świecie?

Więcej informacji o cyklu, TUTAJ.